Als ’s zomers de Tiroolse bergen branden.

“De mooiste herinnering die ik heb aan de zomerzonnewende is al een paar jaar oud. Ik ben ’s morgensvroeg naar de bergtop gewandeld om er de fakkels te verdelen en plots was er deze ongelofelijke zonsopgang. Daardoor moest ik gaan zitten, zo imposant, was dat”, vertelt Thomas Koch uit Lermoos.

De sympathieke dertiger is één van deze mannen, die je in Tirol wel vaker ontmoet: ze kunnen alles en maken lange dagen. Naast zijn job in het toerisme is hij ook nog schrijnwerker, boer, viceburgemeester, beeldhouwer en vader van twee dochters. En een keer per jaar dus ook : een “Bergfeurer“, iemand die de grote vuren legt op de bergen rond 21 juni.

Tiroler Zugspitz Arena – Thomas Koch bij de Gartjoch-hut van de familie Koch.

Voorchristelijke roots

Als op 21 juni de astronomische zomer begint, wordt in Tirol de langste dag van het jaar met vuren op de bergen gevierd. Al van oudsher wordt de Midzomernacht gevierd met één van de meest in het oog springende elementen, een groot vuur. De oorsprong van deze vuurgebruiken moet wellicht worden gezocht in de zonnemythe. Volgens deze mythe kost het voor de zon een grote krachtinspanning om drempelmomenten te overwinnen. Om de zon daarbij te ondersteunen, staken de mensen vuren aan. Meestal werd deze vuren op een in het oog vallende plaats opgericht, zoals een heuveltop of een dorpsplein. Ook in Nederland kon je tot in de 16de eeuw op de duinen een keten van vuren zien. Jonge mannen waren weken lang in de weer om brandstof voor de vuren te verzamelen. In de loop van de 16e eeuw begon het tij zich dan te keren tegen deze vuren en oa. Protestanten verzetten zich in toenemende mate tegen het heidense karakter van het volksfeest.

Vele kleine lichtjes maken één groot tafereel.

GSM en Pythagoras

Steil bergop gaat het naar de berghut van de familie Koch. Thomas’ rugzak weegt bijna 30 kilo: fakkels, een paar boterhammen en een paar biertjes moeten die berg op. “Als Bergfeuer moet je een goeie conditie en oriëntatie hebben en vooral geen hoogtevrees. Momenteel zijn het vooral mannen die de vuren leggen, maar hier en daar tonen ook vrouwen interesse aan deze job”, legt Thomas uit.

Samen met 15 collega’s legt hij elk jaar een andere motief op de huisberg. Om ervoor te zorgen dat het motief goed te herkennen is, worden soms in korte tijd 400 vuurtjes aangestoken. Hoe steiler de bergflank, hoe gecompliceerder dat is. Vroeger waren een hoop touwen en Pythagoras de grootste helpers, vandaag worden de lichtjes geplaatst met behulp van een verrekijker en een GSM.

Welk tafereel dit jaar wordt gemaakt is een goed bewaard geheim.

Vooral religieuze motieven worden gelegd.

Mist als grootste vijand

Ongevaarlijk is het leggen van deze motieven natuurlijk niet: vooral bij onweer en bij lawinegevaar wordt het opletten geblazen. De grootste vijand van de Bergfeuer is niettemin de mist, die het onmogelijk maakt dat de vuren goed worden geplaatst. “Begint het leggen van de vuren, dan stijgt ook de nervositeit. Je moet je echt goed concentreren en er mag niets fout lopen”, legt Thomas uit.

In de regio rondom de Zugspitze zijn er ongeveer 300 personen die vuren leggen. “Elke groep heeft zo zijn taktiek betreffend hoe ze fakkels maken. En natuurlijk bestaat er ook een concurrentiedenken tussen de dorpen”, zegt Thomas.

Lermoos tijdens de kortste nacht van het jaar.

In het huttenboek van de Gartjoch zijn de taferelen uit het verleden gedocumenteerd.

Familietraditie

Om stipt 22 uur worden dan bij de zonnewende in het Wettersteingebergte meer als 10.000 lichtjes ontbrand. Een prachtig tafereel! “Als alles loopt zoals gepland, dan is dat een heerlijk moment,” zegt de Bergfeurer. Op deze bijzondere dag is ook Thomas’ dochter op de Gartjoch.

Zijn eigen vader heeft hem voor het eerst meegenomen bij het leggen van de vuren toen hij vier jaar oud was. “Ik was zo trots, dat ik als kleine jongen erbij mocht zijn,” zegt hij. Niet lang daarna is zijn vader gestorven. Intussen legt Thomas zijn 34ste vuur bij de zonnewende.

Foto’s: Bert Heinzlmeier & Oliver Soulas